Με την ευκαιρία της 65ης επετείου από την ανακήρυξη και εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, απευθύνομαι με βαθιά εκτίμηση και σεβασμό προς την ομογένεια της ιδιαίτερης μας πατρίδας, που για διαφορετικούς λόγους ο καθένας και η καθεμιά σας, επιλέξατε να εγκατασταθείτε και να ζήσετε βιοποριστικά στο Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας.
Αυτή την ημέρα σας προσκαλώ να την αντικρύσετε ως ευκαιρία για αναστοχασμό. Η ιστορία της ανθρωπότητας διδάσκει ότι η πορεία μας ήταν πάντοτε από τη μια κρίση στην επόμενη. Έτσι, και η εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας της Κύπρου δεν αποτελεί μόνο ένα στατικό ιστορικό ορόσημο, αλλά διαχρονικά και μια υπενθύμιση των θυσιών για την απαλλαγή του τόπου μας από τον αποικιακό ζυγό, καθώς και των συλλογικών προσπαθειών και επιτευγμάτων της πολιτείας μας που ακολούθησαν έκτοτε.
Η αποαποικιοποίηση της Κύπρου και, στη συνέχεια, η πορεία του κυπριακού κράτους, υπήρξαν ιδιαίτερα δύσβατες. Η γέννηση της Δημοκρατίας της Κύπρου ήταν προϊόν γεωπολιτικού συμβιβασμού μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων –ανάλογα και της ισχύς της καθεμιάς– και, σίγουρα, δεν αντανακλούσε τις προσδοκίες του λαού του νησιού, ανεξαρτήτως ποιας κοινότητας ανήκει ο καθένας ή η καθεμία. Η ηγεσία της πλειοψηφούσας αριθμητικά κοινότητας πάλεψε, κατ’ αρχάς κι όχι όσο ενωμένη θα έπρεπε, για ένωση με τον εθνικό κορμό. Η ηγεσία της μειοψηφούσας αριθμητικά κοινότητας δεν ενστερνίστηκε αυτό το όραμα. Και οι περιφερειακές συγκυρίες δεν επέτρεψαν να τελεσφορήσει. Αντίθετα, ο επίλογος του κυπριακού προβλήματος –όπως αποκλήθηκε η προσπάθεια τη δεκαετία του 1950 να καταλήξουμε σε εθνική δικαίωση για τους Έλληνες της Κύπρου–, όπως η τότε επικρατούσα ηγεσία την ερμήνευσε, ήταν η ίδρυση μιας ανεξάρτητης χώρας, με ιδιότυπο σύστημα διακυβέρνησης, όπου ο λαός και τα πολιτειακά του δικαιώματα προσδιοριζόταν, διχαστικά, στη βάση της εθνικής καταγωγής, ενώ οι μικρότερες θρησκευτικές ομάδες περιθωριοποιούνταν.
Τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της Δημοκρατίας σημαδεύτηκαν από τις ασταθείς και βίαιες συνέπειες της πρακτικής εφαρμογής μιας πολιτικής τύπου «διαίρει και βασίλευε», απότοκο της πολιτειακής επιβολής συστήματος διακυβέρνησης λόγω, βέβαια, της αθέλητης κι όχι ολοκληρωτικής αποχώρησης των εκπροσώπων του αποικισμού, ακριβώς όπως παρατηρήθηκε και σε άλλα σημεία του πλανήτη όπου βρίσκονταν κάτω από αποικιστικό ζυγό. Οι περιφερειακές ισορροπίες προς ικανοποίηση συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων του δευτέρου ήμισυ του 20ου αιώνα, για αποφυγή ανεπιθύμητων γεωπολιτικών ανατροπών, επιδείνωσαν το ήδη άστατο κλίμα εντός της νήσου και προκάλεσαν τις δραματικές εξελίξεις που, με τη σειρά τους, οδήγησαν στην τραγωδία της Κύπρου, την οποία, έκτοτε, βιώνουμε με τραυματικές μνήμες για φρικτά εγκλήματα πολέμου, αγνοούμενους, εγκλωβισμένους, εκτοπισμένους και σημαντικό μέρος της χώρας μας να παραμένει υπό κατοχή πέραν του μισού αιώνα τώρα.
Αυτή η βίαιη πορεία της πολιτειακής αστάθειας κλιμακώθηκε τόσο με τα αίτια όσο και τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής που σκιάζουν την κοινή ιστορία και το παρόν μας. Η ζωή μεγάλου ποσοστού των Κυπρίων σημαδεύτηκε για πάντα. Πολλοί, όπως κι εσείς, αναζήτησαν καταφύγιο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου συγγενείς και συντοπίτες στάθηκαν αρωγοί για να ξανακτίσετε τη ζωή σας από το μηδέν.
Παρά τις δυσκολίες, ο κυπριακός λαός απέδειξε ότι γνωρίζει από κακουχίες, δεν πτοείται ούτε φυγοπονεί, αλλά αντίθετα αντέχει, αγωνίζεται και συνεχίζει να προοδεύει. Αυτή η ανθεκτικότητα, αυτή η δύναμη ψυχής αποτελούν την ισχυρότερη παρακαταθήκη της διαχρονικά πολιτιστικής μας ταυτότητας, που μάς επιτρέπει να κοιτάζουμε το μέλλον με αποφασιστικότητα και ελπίδα.
Έτσι, η Ελληνική Κοινότητα της Κύπρου, παρά την καταστροφή και τις στερήσεις που επέφερε ο πόλεμος και η κατοχή, παρέμεινε ελεύθερη και πρόκοψε. Μέσα από τα ερείπια του ημικατεχόμενου κράτους, η γενιά εκείνης της εποχής –οι γονείς μας και, για τους νεότερους, οι παππούδες και γιαγιάδες σας– στάθηκε στα πόδια της, μεγαλούργησε με εργατικότητα και αντίληψη για τη σημασία της κοινωνικής συνοχής, με αποτέλεσμα, το λεγόμενο οικονομικό θαύμα που ενίσχυσε την παραπέρα πορεία μας προς μια θεσμική υπαγωγή στην Ευρώπη. Η άλλη Κοινότητα, όμως, παρέμεινε αιχμάλωτη στο κατεχόμενο μέρος του νησιού, επωμιζόμενη συλλογικά τις συνέπειες να ζει σε μια μη αναγνωρισμένη οντότητα, υποτελή διοίκηση της κατέχουσας δύναμης, που το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να νομιμοποιήσει, διότι, σε αντίθετη περίπτωση, θα ανατρεπόταν το κυρίαρχο συστατικό της παγκόσμιας τάξης που προέκυψε μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και, συγκεκριμένα, ότι σύνορα δεν μπορούν να επιβάλλονται διά βίας.
Σήμερα, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην εσχατιά της Ανατολικής Μεσογείου, η Κύπρος αναδεικνύεται πλέον, αφενός, σε ασφαλές καταφύγιο για τα θύματα κάθε είδους βίαιων εξάρσεων στην περιοχή, κι αφετέρου, σε ένα φερέγγυο παράγοντα σταθερότητας, γέφυρα διαλόγου, συνεργασίας και ανθρωπιστικής συνδρομής σε περιόδους κρίσης. Ο ρόλος μας ως πυλώνα σταθερότητας καθίσταται σήμερα πιο σημαντικός από ποτέ.
Όπως επισήμανε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 24 Σεπτεμβρίου 2025, «[Είμαστε] αποφασισμένοι να μετατρέψουμε τη γεωγραφική μας θέση σε μια σύνθετη περιοχή, σε στρατηγικό πλεονέκτημα. Αξιοποιώντας τους μακροχρόνιους ιστορικούς δεσμούς με χώρες της περιοχής, οι οποίοι εδράζονται στην εμπιστοσύνη, τον αμοιβαίο σεβασμό και τη συνεργασία. Πάντα μέρος της λύσης στις προκλήσεις της περιοχής. Ως ένας αξιόπιστος, συνεπής και υπεύθυνος εταίρος. Το έχουμε αποδείξει ξανά και ξανά. Η Κύπρος θα είναι πάντοτε ένα σταθερό, αξιόπιστο και ασφαλές λιμάνι. Θα είμαι σαφής. Αυτό δεν είναι θεωρητικό. Διαμορφώνεται μέσω συγκεκριμένων πρωτοβουλιών που βασίζονται στον ρόλο της Κύπρου ως κόμβου σταθερότητας και συνεργασίας σε μια δύσκολη περιοχή του κόσμου. Η Κύπρος έχει παράσχει σταθερά την απαραίτητη υποδομή και υποστήριξη για την εκκένωση ξένων υπηκόων από περιοχές κινδύνου ή σύγκρουσης. Από το Σουδάν, από τον Λίβανο, από το Ισραήλ, από το Ιράν. Μετά τη βάρβαρη τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τον επακόλουθο πόλεμο που οδήγησε σε μια ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα, η Κύπρος ανέλαβε την ηθική της ευθύνη στην περιοχή. Το πράξαμε μέσω της ανάπτυξης του θαλάσσιου διαδρόμου «Αμάλθεια» για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας».
Στο εσωτερικό, σήμερα, η οικονομία στην Κύπρο –στην ελεγχόμενη από την Δημοκρατία περιοχή–, παρά τις διεθνείς αναταράξεις, ακολουθεί πορεία συνεχούς ανάπτυξης. Ο τουρισμός, η ναυτιλία, η ενέργεια και η καινοτομία αποτελούν τους βασικούς άξονες, στους οποίους εστιάζει η κυβέρνηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη, για να τροφοδοτήσουμε περαιτέρω το μέλλον της χώρας μας. Η προσήλωση στις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο διεθνές δίκαιο και στη δημοκρατική νομιμότητα –όπως αυτά έπρεπε να προστατεύονται από μια διεθνή τάξη που βασίζεται στην τήρηση της διεθνούς νομιμότητας– είναι τα εφόδια που επιτρέπουν να παραμένουμε σε σταθερή πορεία προόδου.
Στο κυπριακό ζήτημα, η αποφασιστικότητα του Προέδρου Χριστοδουλίδη για επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ παραμένει αποδεδειγμένα αμετάκλητη. Στόχος μας παραμένει μια όσο το δυνατόν αποδεκτή λειτουργική λύση, στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα που θα διασφαλίζει ειρηνική συμβίωση όλων των Κυπρίων, κατοχυρώνοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, χωρίς να αγνοείται το γεγονός ότι αποτελούμε πλέον μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το δικό της δικαιικό πλαίσιο που πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα.
Ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έψεξε τον Τούρκο ομόλογό του, επισημαίνοντας ότι, «από αυτό εδώ το βήμα χθες, ο κ. Erdoğan διακήρυσσε προς όλο τον κόσμο την ειρήνη και την υπευθυνότητα. Κατηγόρησε άλλους για εγκλήματα που η ίδια η Τουρκία διαπράττει καθημερινά. Αυτή είναι επιλεκτική ευαισθησία και υποκρισία στο μέγιστο βαθμό. Η παρανομία που πηγάζει από τη χρήση βίας δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτή. Ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο δράστης, ανεξάρτητα από το ποιο είναι το θύμα. Οι πολιτικοί δεν κρίνονται από τα λόγια τους, αλλά από τις πράξεις τους. Αυτό είναι που διακρίνει τους πολιτικούς από τους ηγέτες. Η Κύπρος έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι είναι ένας Αξιόπιστος, Υπεύθυνος εταίρος. Μια χώρα που όχι μόνο ‘μιλάει’, αλλά και ‘πράττει’ με υπευθυνότητα».
Και προέτρεψε τον Τούρκο Πρόεδρο «να ακολουθήσει τον δρόμο της ευθύνης και να τερματίσει την κατοχή, μέσω διαπραγματεύσεων για μια συνολική λύση που θα επανενώσει την Κύπρο σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Πάντα σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τις αξίες και τις αρχές του δικαίου της ΕΕ. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος. Ως εκ τούτου, θέλω να το επαναλάβω: η ετοιμότητα για ανάληψη ευθύνης είναι ακόμη πιο δυνατή για τη χώρα μου. Είμαι πανέτοιμος για να αναλάβω αυτή την ευθύνη. Πανέτοιμος να ανταποκριθώ στο κάλεσμα της Ιστορίας για να επανενώσω την πατρίδα μου, να επανενώσω τον λαό μου, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους».
Σε αυτήν την πορεία, η συμβολή της ηγεσίας και του ενεργητικού συνόλου της κυπριακής διασποράς είναι και παραμένει ανεκτίμητη. Εσείς είστε η ζωντανή απόδειξη της ανθεκτικότητας και της ταυτότητάς μας. Μακριά από την πατρίδα, κρατήσατε άσβεστη την αγάπη για τον τόπο μας και παραμένετε οι καλύτεροι μας εκπρόσωποι της απαίτησής μας για επανένωση του τόπου μας. Ιδιαίτερη ικανοποίηση προκαλεί το γεγονός ότι η δεύτερη και τρίτη γενιά Κυπρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζετε να κρατάτε ζωντανή τη γλώσσα και τις παραδόσεις μας, αποδεικνύοντας ότι η ταυτότητά μας δεν χάνεται, αλλά ριζώνει ακόμη πιο βαθιά, ακόμα και μακριά από τον τόπο καταγωγής μας.
Όπως και οι εκκλησίες, τα σχολεία και οι σύλλογοι των Κυπρίων της διασποράς, έτσι και η Ύπατη Αρμοστεία στη Μεγάλη Βρετανία –το «Σπίτι της Κύπρου»– θα συνεχίσει να αποτελεί χώρο πολιτισμού και διαλόγου, σημείο αναφοράς για τη διατήρηση των δεσμών με την ιδιαίτερη πατρίδα μας. Αλλά, και με την ελπίδα ότι μπορείτε, εάν το επιθυμείτε, να αποτελέσετε κι ένα εναλλακτικό βήμα που να αποδείξει πίσω στον τόπο μας ότι οι δύο κοινότητες μπορούμε να συνυπάρξουμε. Γιατί, χωρίς διάλογο, έχουμε δει τι συμβαίνει σε άλλες περιοχές του κόσμου που οι συνυπάρχουσες εθνότητες επιλέγουν τη βία.
Με την ευκαιρία της φετινής επετείου, εκφράζω τις θερμότερες ευχές μου σε εσάς και στις οικογένειές σας για υγεία, ευημερία και πρόοδο. Μαζί, με ενότητα και πίστη, θα συνεχίσουμε να συν-εργαζόμαστε για μια Κύπρο ελεύθερη, ειρηνική και ενωμένη.
Ζήτω η Δημοκρατία της Κύπρου! Ζήτω η Κυπριακή Ομογένεια!